Niehandlowe niedziele i 500+ – czego oczekują Polacy?

Niedziele wolne od handlu 

Na pytanie IBSP “Czy popiera Pan(i) rozszerzenie zakazu handlu na każdą niedzielę miesiąca, które będzie obowiązywać od 2020 roku?”, większość badanych odpowiedziała przecząco (47,55% odpowiedzi “raczej nie” i “zdecydowanie nie”). Zwolennikami takiego rozwiązania jest z kolei 33,76% respondentów, a blisko ⅕ (18,69%) nie potrafiła zająć stanowiska w tej sprawie. 

Przeciwko rozszerzaniu zakazu handlu w niedzielę była ponad połowa badanych mężczyzn (51,99% “raczej nie” i “zdecydowanie nie”). O ile u mężczyzn odsetek tych, którzy są zdecydowanymi przeciwnikami rozszerzania zakazu niedzielnego handlu i jego zwolennikami znacznie się różni (odpowiednio 47,56% “zdecydowanie nie” oraz 24,50% “zdecydowanie tak”), o tyle głosy kobiet są bardziej równomiernie rozłożone. 37,29% z nich zdecydowanie sprzeciwiło się dalszemu rozszerzaniu zakazu, z kolei 32,11% (a więc tylko 5,18 p.p. mniej) Pań zdecydowanie popiera wprowadzone restrykcje.  

Najbardziej przekonani o tym, że zakaz handlu w niedzielę nie powinien być rozszerzany, byli najmłodsi respondenci. Wśród osób w wieku 18-29 lat odpowiedzi “zdecydowanie nie” udzieliło 47,17% badanych. Co ciekawe, drugi najwyższy odsetek odpowiedzi “zdecydowanie nie” zanotowali respondenci w wieku powyżej 70 lat (44,09%). A która grupa wiekowa najczęściej udziela odpowiedzi “zdecydowanie tak”, na pytanie o to, czy popiera rozszerzenie zakazu handlu? Najczęściej odpowiadali tak 50-latkowie (31,95% z nich) oraz 60-latkowie (30,55% “zdecydowanie tak”).

Biorąc pod uwagę wielkość miejscowości, najczęściej dalszemu rozszerzaniu zakazu niedzielnego handlu sprzeciwiali się mieszkańcy miast pow. 500 tys. – odpowiedzi “zdecydowanie nie” udzieliło 58,83% z nich, a na drugim miejscu znaleźli się mieszkańcy miast liczących od 100 do 500 tys. mieszkańców (53,58% z nich). Z kolei “zdecydowanie tak” było największym udziałem mieszkańców wsi, odpowiedzi takiej udzieliło 38,40% osób, które wskazały, że mieszkają na wsi, a także miast od 20 do 100 tys. mieszkańców (29,49% “zdecydowanie tak”).

W badaniu IBSP zapytaliśmy ponadto, czy zakaz handlu w niedzielę powinien objąć także sklepy, które są placówkami pocztowymi np. Żabki. Także w przypadku tak postawionego pytania większość badanych była przeciwna (7,41% “raczej nie”, oraz 47,74% “zdecydowanie nie”). Za było 27,73% respondentów, a odpowiedzi “ani tak, ani nie” udzieliło 17,12%. 

Czy niedziele wolne od handlu wpłynęły na zatrudnienie na rynku pracy?

W IV kwartale 2017 r. (a więc ostatnim, który obejmował brak zakazu niedzielnego handlu) mieliśmy 13081 tys. pracowników najemnych, a pomagających bezpłatne członków rodziny (a więc tych, którzy mogą obsługiwać sklepy także w niedzielę) było 388 tys.

Jak pokazują dane GUS z III kwartału 2019 r., liczba pracowników najemnych wynosiła 13269 tys. osób (a więc wzrosła o 188 tys.), z kolei liczba pomagających bezpłatnie członków rodziny wyniosła w III kwartale 2019 r. 362 tys. osób (czyli spadła o 26 tys. w stosunku do końca 2017 r.). 

Chociaż wyraźny wzrost liczby pomagających bezpłatnie członków rodzin był widoczny w II i III kwartale 2018 r. a więc wtedy, kiedy w obowiązywać zaczęły niedziele handlowe wyłącznie w pierwszą i ostatnią niedzielę miesiąca, później sytuacja unormowała się na poziomie niższym, niż ten sprzed obowiązywania zakazu. 

Wyższe 500+?

W przeprowadzonym badaniu IBSP dla wp.pl pytał Polaków także o to, czy 500+ powinno być podnoszone w związku z inflacją i wzrostem cen. Jak się okazuje, ponad połowa Polaków jest przeciwna wprowadzeniu takiego rozwiązania (55,44% odpowiedzi “raczej nie” i “zdecydowanie nie”), za podwyżką jest 30,54% badanych, a 14,02% z nich nie potrafiło zająć stanowiska w tej sprawie.

Przeciwnicy podniesienia 500+ w relacji do inflacji i cen dominują zarówno wśród mężczyzn, jak i wśród kobiet a ich odsetki w obu grupach są bardzo podobne (55,68% przeciwników wśród mężczyzn oraz 55,23% wśród kobiet). Z kolei za podniesieniem 500+ było 31,24% badanych kobiet oraz 29,78% badanych mężczyzn. 

Tak jak i w przypadku pytania dotyczącego zakazu handlu w niedzielę, tak i w kwestii podnoszenia 500+ najbardziej wyraźny sprzeciw wyrazili najmłodsi respondenci (odpowiedzi “zdecydowanie nie” udzieliło 57,02% osób w wieku 18-29 lat). Na drugiej pozycji znaleźli się Polacy w wieku 50-59 lat, wśród nich odpowiedzi “zdecydowanie nie” udzieliło 50,71%. Najwięcej zwolenników podnoszenia 500+ znalazło się z kolei wśród tych, którzy przekroczyli 70 rok życia (35,99% “zdecydowanie tak”), a także osób w wieku 60-69 lat (27,17% “zdecydowanie tak”).

A jak wygląda stosunek do podnoszenia 500+ biorąc pod uwagę wielkość miejscowości? Możliwość wprowadzenia takiego rozwiązania największy sprzeciw budzi wśród mieszkańców największych polskich miast, w miastach od 100 do 500 tys. mieszkańców odpowiedzi “zdecydowanie nie” udzieliło 57,02% badanych, a w tych pow. 500 tys. mieszkańców na taką odpowiedź zdecydowało się 55,40%. Za większym 500+ chętniej opowiadali się mieszkańcy wsi (37,59% “raczej tak” i “zdecydowanie tak”) oraz mieszkańcy miast liczących do 20 tys. mieszkańców (31,67% “raczej tak” i “zdecydowanie tak”). 

Jednym z zadań 500+ miało być ograniczenie ubóstwa – jak wygląda realizacja tego celu? 

Zgodnie ze wskaźnikiem Eurostatu “Impact of social transfers on poverty reduction”, a więc wpływem transferów socjalnych na redukcję ubóstwa za 2018 r. (najnowsze dane) wyniósł on 40,32%. Tym samym, wg danych z 2018 r. Polskę przeskoczyły m.in. Dania, Irlandia, czy Finlandia i Norwegia, jednak gorzej wypadły Niemcy, Czechy czy Holandia. Polski wskaźnik jest także wyższy niż średnia wartość dla państw unijnych (która wyniosła za 2018 r. 33,20%). 

Widoczny jest także stały wzrost wskaźnika dla Polski od 2015 r. a zmiana między 2008 r., a 2018 r. to przeskok o 7,65 p.p., z kolei zmiana między 2015 r., a 2018 r. wyniosła 17,18 p.p.

Więcej na temat rynku konsumenta już wkrótce w naszej zakładce Człowiek – konsument.